)
خودت رو زخمی نکنی؟!
سمیه سیدیان
برنامه‌ریزی
دختر به لیست کارهای پیشِ‌رو نگاه می‌کند. با خودش می‌گوید: «امتحان‌های میان‌ترم از مرگ هم به ما نزدیک‌ترن. حالا چی می‌شه؟» شاید بلندبلند فکر کرده؛ چون هم‌نیمکتی‌اش دستش را روی شانه‌ی او می‌گذارد و می‌گوید: «این‌همه جزوه رو چطوری خلاصه کنیم؟ نکته‌های مهم رو چی؟ کی وقت می‌کنه بخونه؟» دختر گیج می‌شود. هنوز برای هیچ‌کدام برنامه‌ریزی نکرده است و اصلاً نمی‌داند این‌همه کار را چطور باید به سرانجام برساند.
کلاس شلوغ می‌شود. ردیف آخر کلاس درس را تمام‌شده می‌دانند و تقریباً همه از روی نیمکت‌های‌شان بلند شده‌اند. دبیر کارگاه شبکه می‌گوید: «این‌همه ساعت سرتون توی گوشیه، چی یاد گرفتین؟ این‌همه امکانات همراه‌تون دارین! اون‌وقت یه نفر بلد نیست پاورپوینت درست کنه؟ نمی‌دونین چطوری تو کمترین زمان درس بخونین؟» و با ماژیک روی تخته می‌نویسد: «هوش مصنوعی چیه؟ چه کسی اولین‌بار اون رو مطرح کرد؟ چه کمکی می‌تونه به شما تنبل‌ها بکنه؟» همه ساکت می‌شوند؛ مثل اینکه یک داور مسابقه‌ی فوتبال کارت قرمز را قبل از کارت زرد نشان داده است. دختر به سؤال آخر فکر می‌کند؛ یعنی از یک گوشی که بیشتر به درد بازی می‌خورد یا نهایت یک جست‌وجوی ساده، چه کمکی برمی‌آید؟ ...
هوش مصنوعی یا واقعی؟
دختر با دست‌های لرزان مطلبی را که جست‌وجو کرده می‌خواند: «تاریخچه‌ی هوش مصنوعی (AI) به‌عنوان یک مفهوم، به دوره‌های باستانی برمی‌گردد. در افسانه‌های یهود از موجوداتی به نام «گولم» (Golem) صحبت شده است که از موادی بی‌جان مثل خاک‌وخُل ساخته شده بودند و با نوعی جادو زنده می‌شدند. در افسانه‌های یونانی و مصری نیز داستان‌هایی درمورد مردان مکانیکی وجود دارد. بااین‌حال تاریخچه‌ی هوش مصنوعی در جهان عملاً از قرن بیستم آغاز می‌شود.»
اولین قدم
دختر تصمیم می‌گیرد بخشی از کارهای عقب‌افتاده را با کمک هوش مصنوعیِ ساده‌ای انجام دهد که در گوشی همراهش دارد. اولین قدم این است: راضی‌کردن دبیر!
خانم دبیر معتقد است هوش مصنوعی بچه‌ها را تنبل کرده! نفس عمیقی می‌کشد و رو به کلاس می‌ایستد. شروع می‌کند و یک‌نفس هرچه از خوانده‌ها و جست‌وجوهایش به یاد می‌آورد توضیح می‌دهد: «به احتمال زیاد این جمله رو شنیدین که پشت هرچیزی افسانه‌ای پنهان شده، حتی علم و دانش... . هوش مصنوعی توی قرن بیستم با داستان‌های علمی‌تخیلیِ نیمه‌ی اول این قرن شروع شد و جهان رو با مفهوم ربات‌های دارای هوش مصنوعی آشنا کرد. مثلاً توی فیلم «متروپلیس» یه ربات رو برای اولین‌بار تو سینما نشون دادن. بعد انسانِ آهنی و بدون قلبِ فیلم «جادوگر شهر اُز» از اولین ربات‌های مشهور بود. اولین آغازگر اتفاق‌های مهم توی تاریخ هوش مصنوعی توی جهان «آلن تورینگ» بود؛ اون یه ریاضی‌دان، متخصص رمزنگاری و دانشمند علوم کامپیوتر بود که امکان وجود داشتن هوش مصنوعی رو ازلحاظ ریاضی بررسی کرد. اون توی یه مقاله سؤال مهمی رو مطرح کرد: آیا ماشین‌ها می‌تونن با کمک اطلاعات موجود و همین‌طور منطق، مسائل رو حل کنن و مثل انسان‌ها تصمیم بگیرن؟»
راه یا چاه؟
دختر سکوت می‌کند. نگاه دبیر سنگین است. هم‌کلاسی‌ها دست می‌زنند و هورا می‌کشند. کلاس درس از صداهای هیجان‌انگیز و فریادهای شادی پر می‌شود:
ـ کار ما راحت شد!
ـ ازش کمک می‌گیریم!
ـ یعنی مشق‌ها رو هم می‌نویسه؟
ـ یعنی امتحان‌ها...
دختر نگاه سنگین دبیر را روی شانه‌هایش احساس می‌کند. ناگهان کلاس درس مثل مکانی عجیب و اسرارآمیز در سکوت فرومی‌رود. دبیر با دهان باز سرش را به چپ و راست تکان می‌دهد و می‌گوید: «نه! نه! این برای تنبل شدن نیست! برای یادگرفتن و پیشرفت‌کردنه؛ برای کنترل زمان و صرفه‌جویی‌کردن توی وقته.»
دختر دیگر صدای دبیر و همهمه‌ی کلاس را نمی‌شنود؛ ذهنش به صفحه‌ی گوشی همراه تبدیل می‌شود. او باید داده‌هایی که دارد را به محتوای تازه تبدیل کند. آیا می‌تواند با اطلاعاتی که دارد، مسیر تازه‌ای پیش بگیرد؟ همان‌طور که خانم دبیر می‌گوید؟
ابزار یا شمشیر خطرناک؟
دخترهای دیگر را دور خودش جمع می‌کند. چیزهایی را که در این چند روز باقی‌مانده به امتحان، هنوز مطرح نشده، ردیف می‌کند. زمان و جزوه مثل دو عضو جدایی‌ناپذیرند، اما... . دختر به بقیه نشان می‌دهد که چطور با دادن اطلاعاتی می‌توانند پاورپوینت را در عرض چند دقیقه درست کنند، جزوه خلاصه کنند، صدا بگذارند و متن تحویل بگیرند، متن‌های سخت را حتی از زبان‌های بسیار سخت ترجمه کنند، فیلم بسازند، تصویر بسازند و کارهای زیاد دیگری هم انجام دهند. بچه‌ها ذوق‌زده و خوشحال می‌شوند؛ مثل کسانی که به خط آخر دوِ ماراتن رسیده‌اند و همه هم برنده شده‌اند. اما دختر به چیز مهم‌تری فکر می‌کند؛ با صدای بلند می‌گوید: «اما هوش مصنوعی فکر نمی‌کنه! اون به اطلاعاتی که ما بهش می‌دیم وابسته‌س. هوش مصنوعی یه ابزاره؛ ما باید یاد بگیریم از این ابزار استفاده کنیم! هوش مصنوعی مثل شمشیر می‌مونه؛ اگه ازش اشتباه استفاده کنی خودت رو زخمی می‌کنی!»
)
ارسال نظر در مورد این مقاله