تاریخچه‌ی سالاد

سلامتی با طعم سالاد

هاجر زمانی

ماجرا از یک گروه خانوادگی شروع شد. آن‌وقت که خاله خانم عکسِ سالادِ مجلسیِ تزئین شده‌ی گوگولی مگولی‌اش را گذاشت توی گروه. بعد از آن هر روز شاهد تلاشِ بی‌دریغ مامان‌های محترم برای تزئین سالاد بودیم. سالادهایی که قبلاً یک تکه‌اش اندازه‌ی کله‌ی مورچه بود و یک تکه‌اش اندازه‌ی کله‌ی گنجشک، یک‌دست و خوشگل شدند. هویج با تراشِ سبزیجات تراش خورد و تبدیل به یک گلِ فرفری شد. به تنِ خیار بی‌نوا هم چنگال کشیده شد تا طرح‌دار بشود. کاهو و کلم‌ها هم خط‌کشی و بریده می‌شدند! یکی طرحِ برج ایفل روی ظرفِ سالادش در می‌آورد و آن یکی طرحِ صورت بچه‌اش را که بهتر است نگویم شبیه چی شد!

برای ماها که قبلاً فقط در مهمانی رنگِ سالاد می‌دیدیم، فرصت خوبی پیش آمده بود. سالاد با زیتون و ذرت و بچه‌ذرت و گوجه‌ی گیلاسی و کاهوهای بنفش و فرفری و سبزی‌های عجیب و غریبِ خارجی سر هر وعده‌ی غذایی‌مان حاضر بود تا عکسِ مامان توی گروه از همه خوشگل‌تر و جدیدتر بشود. بعد از سالادها با سبزی‌های عجیب و غریب، نوبت سالادِ ملل شد. یک روز سالاد چینی داشتیم و یک روز سالاد یونانی. به خاطر مصرف زیادِ سبزیجات، اوضاع مزاجی بچه‌ها خوب شده بود و مامان‌ها خوش‌حال بودند. هر روز سالاد به صرفِ یک کشوری داشتیم تا این که خاله خانم در گروه عکس یک پیتزا پُست کرد! آن‌وقت همه دست از سالاد کشیدند و رفتند سراغ پیتزا! اما چند روز بعد همه گفتند که دل‌شان برای فضایِ رنگارنگ و شادِ سالادهای توی گروه تنگ شده و حالا هر روز که نه؛ اما هفته‌ای چند بار سالاد درست کنیم، ولی نه برای خوشگلی! برای فایده‌های زیادی که برای بدن‌مان دارد.

سالاد از کجا آمده؟

بعضی‌ها می‌گویند غربی‌ها سالاد خوردن را از ما ایرانی‌ها یاد گرفتند. زمانی که بین ایران و روم شکرآب شد و با هم جنگیدند، آن‌ها دیدند که ایرانی‌ها روی سبزی‌هایی مثل کاهو، سرکه و شیره می‌ریزند. رومی‌ها از این کار خوش‌شان آمد و با اندکی دخل و تصرف، آن را بابِ میل خودشان کردند. این‌طوری شد که سالاد به عنوان یک پیش غذا، به دنیا معرفی شد و افق‌های تازه‌ای در مصرف سبزیجات به وجود آمد.

امروزه بعضی‌ها سالاد را قبل از غذا می‌خورند که به آن پیش‌غذا می‌گویند. بعضی هم به عنوان غذای اصلی آن را میل می‌کنند و بعضی دیگر هم بعد از غذا. آن‌قدر تنوع سالاد در دنیا زیاد است که هرکس می‌تواند با سلیقه‌ی خودش یک سالاد داشته باشد یا حتی یک سالاد با ترکیبِ جدید درست کند! سالاد آن‌قدر محبوب است که مغازه‌هایی با اسم «سالادبار» وجود دارند. مغازه‌هایی که یا فقط سالاد دارند یا بیش‌تر منوی‌شان از سالاد تشکیل شده و مشتری می‌تواند به دلخواه خودش با سبزیجات و مواد غذاییِ مختلف، سالاد درست کند!

بیش‌تر هم کسانی دنبال سالاد می‌روند که سلامتی برای‌شان خیلی مهم است و یا رژیم غذایی خاصی دارند. توی خیلی از کشورها هم در سوپرمارکت‌ها،‌ ظرف‌های سالادِ آماده‌ی مصرف وجود دارد.

گرم دوست دارید یا سرد؟

مواد اصلی سالاد از سبزیجات تشکیل شده؛ اما برای مزه‌ی بهتر، به آن انواع گوشت‌ها، تخم مرغ و حتی دانه‌های آجیل هم اضافه می‌کنند. بعضی سالادها مثل سالادِ سیب زمینی، می‌تواند به صورتِ سرد سِرو شود و هم به صورت گرم! این کاملاً مطابق با ذائقه‌ی شماست. سس‌ها هم نقش مهمی در مزه‌دار کردنِ سالادها دارند. این روزها توی فروشگاه‌ها آن‌قدر تنوع سس زیاد است که گیج می‌شوید کدام را بخرید! توی رستوران‌ها هم سرآشپزها فرمول‌های انحصاری خودشان را برای سس دارند و فرمول بعضی سس‌ها مخفی و سری است!

 سالاد می‌تواند یک غذای خیلی سالم باشد و هم خیلی مضر! مثلاً اگر به جای سالاد با سس، سس با سالاد بخورید، تبدیل به یک غذای مضر می‌شود! پس این‌که چون طبق این پیش فرض که سالاد یک غذای مفید است، نصفِ ظرفِ سس را داخل آن خالی کنیم، درست نیست!

سالادهای معروف دنیا

جالب است بدانید بعضی سالادها جهانی شده‌اند؛ یعنی ترکیب‌شان آن‌قدر خوش‌مزه و باحال بوده که مردم کشورهای دیگر هم از آن خوش‌شان آمده است و وارد زندگی آن‌ها هم شده! مثل سالاد یونانی، سالاد تبوله که زادگاهش در لبنان است، یا سالاد فتوش که یک سالاد عربی است یا سالاد سیب زمینی که از آلمان آمده.

سالاد الویه

زادگاه این سالاد در روسیه است. در ابتدا یک سالاد اشرافی بود و فقط طبقه‌ی پول‌دار جامعه می‌توانستند آن را درست کنند. «لوسین الویه» این سالاد را با سبک آشپزی فرانسوی درست می‌کرد. ترکیبی از گوشت خروس سیاه، خیارشور، دم خرچنگ خاردار، خاویار، نخود، سیب زمینی و سس مخصوصی از تخم مرغ؛ اما تا این بشقاب دست مشتری‌ها می‌رسید، مواد را با هم ترکیب می‌کردند. برای همین او تصمیم گرفت آن را به همین شکل ترکیب شده ارائه کند. بعد از انقلاب روسیه، شاگرد سابق لوسین الویه این سالاد را با مواد فعلی سالاد الویه درست کرد تا همه بتوانند از آن لذت ببرند و مخصوص طبقه‌ی خاصی نباشد. سسِ محرمانه و خاص آن هم با سس مایونز عوض شد. اگر به شهرهای مختلف روسیه سفر کنید،‌ می‌بینید که هر خانواده‌ی روسی دستور خاصی برای الویه‌ی خود دارد!

سالادِ محبوبِ ایرانی

سالادِ شیرازی شاید محبوب‌ترین سالاد ایرانی باشد. سالادی که به سالاد پرچم هم معروف است؛ چون مواد تشکیل دهنده‌اش هم‌رنگِ پرچم کشورمان هستند. سالادی ساده تشکیل شده از خیار و گوجه و پیاز که باید یک‌دست و ریز خرد شوند و بعد با سسی از آبغوره یا آبلیمو و نعنای خشک، مزه‌ار می‌شود. سالاد شیرازی در حدود 150 سال است که وارد فرهنگ ما شده؛ یعنی از همان وقتی که گوجه وارد ایران شد؛ اما خیلی زود جای خودش را توی دل‌ها باز کرد و تصور لوبیاپلو و قورمه سبزی، بدون سالاد شیرازی سخت است!