آثار تاریخی سرایان

آثار تاریخی سرایان

امین صادق‌پور، 15ساله- تربت حیدریه

شهر تاریخی و کویری سرایان، مشهور به شهر آب‌انبارهای فعال ایران در استان خراسان جنوبی قرار دارد.

کاروان‌سرای سرایان یا به عبارتی رباط شاه عباسی، مربوط به دوران صفویه است. استراحتگاهی امن برای اعضای کاروان‌هایی بوده که برای تجارت به نقاط مختلف ایران و جهان به سفر می‌رفته‌اند. کاروان‌سرای سرایان به صورت دو ایوانی ساخته شده و سردر ورودی، ایوان، صحن، هشتی و حجره‌ها از اجزای این کاروان‌سرای زیبا هستند. کاروان‌سرای سرایان در واقع، سال1382شمسی در فهرست آثار ملی ایران اضافه و به زودی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت می‌شود.

آب‌انبار تاریخی سرایان: دوره‌ی ساخت آن به زمان حکومت صفوی باز می‌گردد و به سفارش فاضل تونی احداث گردیده است. سر در ورودی، پاشیر، مخزن و پلکان از عناصر معماری این بناست. آجر، مهم‌ترین مصالح به کار رفته در ساخت این آب‌انبار بوده و تزئینات آجری به شیوه‌ی خوابیده، راسته و رسمی بندی گچی زیر طاق سر در ورودی از مهم‌ترین ویژگی این آب‌انبار قدیمی است. آب‌انبار تاریخی سرایان در فهرست آثار ملی ایران ثبت و بازسازی شد.

حمام سنتی سرایان که پیشینه‌ی آن به دوره‌ی صفویه بر می‌گردد. این حمام یکی از مجهزترین حمام‌های آن زمان بوده؛ آتش‌خانه و انبار سوخت حمام نیز در ضلع غربی آن واقع شده بود. آجر، ملات گچ و ساروج مصالح به کار رفته در حمام بوده و به فهرست آثار ملی ایران اضافه شد.

بازار تاریخی میثم مربوط به دوره‌ی صفوی بوده که امروزه نیز هویت تاریخی خود را حفظ نموده است. مجموعه بازار میثم شامل هجده مغازه یا کارگاه است. امروزه نیز به بازار آهنگران شناخته می‌شود به دلیل این‌که بیش‌تر کارگاه‌های موجود در این بازار، آهنگری است. این بازار  به فهرست آثار ملی اضافه و بیش‌تر غرفه‌های بازار مرمت شده‌اند. یکی از هنر صنایع دستی موجود در این بازار هنر زنگوله‌سازی است.

مسجد جامع سرایان: این مسجد قدیمی نیز در دوره‌ی صفوی ساخته شده که شامل یک ایوان، دو گنبد خانه در طرفین آن است. از تزئینات به کار رفته در این مسجد می‌توان به مقرنس‌کاری‌های انتهای ایوان، رسمی بندی‌های زیر گنبد، رنگ‌آمیزی تویزه‌ها با رنگ اخرایی، آجر کاری به شیوه‌ی خوابیده-راسته در نمای ایوان اشاره کرد. تزئینات مقرنس‌کاری، گچ‌بری با طرح‌های اسلیمی و سوره‌ی مبارکه حمد در حاشیه‌ی طاق محراب به خط نستعلیق و تلفیق طرح‌های اسلیمی از تزئینات محراب است.