سرمقاله

حرف می‌زنند؛ اما گوشی برای شنیدن ندارند

زینب ایمان‌طلب

مثل همان دعوای مرغ و تخم‌مرغ که آیا اول مرغ بوده یا تخم‌مرغ، یک دعوای دیگری که بین بزرگان از قدیم رواج داشته این است که: «آدم‌ها مدنی بالطبع هستند یا مدنی بالاجبار؟» یعنی از همان اول که خداوند آدمی را طراحی ‌فرمود در تنظیمات کارخانه، اجتماعی بودن و نیازمند زندگی جمعی بودن را قرار داده یا نه! این آدمیزاد اصلاً چنین قابلیتی رویش نصب نشده و «مجبور» است در اجتماع باشد و ذاتاً اجتماعی نیست. ما نمی‌خواهیم آتش‌بیار این دعوا باشیم. می‌خواهیم بگوییم این انسان چه مجبور باشد به زندگی جمعی و چه دست خودش نباشد و از ازل این‌گونه آفریده شده باشد، نیازمند ابزارهایی است تا بتواند در زندگیِ جمعی موفق باشد و آن را تاب بیاورد. مواد لازم برای زندگی جمعی موفق بسیار است؛ اما حالا می‌خواهیم دست روی یکی از مواد اصلی بگذاریم و آن «تعامل و گفت‌وگو» است. بدون گفت‌وگوی سازنده و تعامل مثبت هم می‌شود روزگار سر کرد و زندگی جمعی داشت؛ اما قطعاً عناصری چون شادی، امیدواری، رفاه و رشد وجود نخواهد داشت و خشونت و هرج و مرج و سرکوب و سرخوردگی جای آن را خواهد گرفت.

البته در برخی جوامع «گفت» وجود دارد. عده‌ی زیادی هستند که می‌گویند، حرف می‌زنند، دستور صادر می‌کنند و با «گفتن» و سایر ابزارها می‌توانند اعضای خانواده، کارمندان اداره، شاگردان و... را مدیریت کنند؛ اما گوشی برای شنیدن وجود ندارد.

در تعامل سازنده و گفت‌وگوی مثبت و پیش‌رونده سه مهارت اصلی لازم است: مهارت خوب و واضح گفتن و مهارت خوب شنیدن و مهارت همدلی.

ما باید بتوانیم منظور و مفهوم مد نظرمان، خواسته‌های‌مان، و ایده‌های‌مان را واضح، و دقیق بیان کنیم و از طرفی سکوت درونی داشته باشیم برای شنیدن بقیه. باید بتوانیم پیش‌فرض‌ها را دور بریزیم و دیگری را بشنویم.

مهارت سوم برای تعامل، «همدلی» است. «دیگری کسی است که قصه‌اش را نمی‌دانیم.» خوب شنیدن و همدلانه شنیدن باعث می‌شود بتوانیم دیگران را درک کنیم. درک کردن دیگران و به اصطلاح با کفش‌های دیگران راه رفتن باعث می‌شود از قضاوت اشتباه پرهیز کنیم و بتوانیم تعامل مثبتی داشته باشیم.

گفت‌وگو به رشد و توسعه‌ی درونی ما کمک می‌کند. هر تعاملی مانند قطرات درشت باران نیسان⁽¹⁾ است که در ریشه‌ی جان آدمی می‌ریزد و روح را بالنده‌تر می‌کند.

پی‌نوشت:

1. در بعضى از روایات گفته شده است، بارانى که در این ماه از آسمان نازل مى‌‌گردد، خواص و آثار فراوانى دارد؛ و اگر کسى مقدارى از آن را در ظرف پاکى جمع کند و سوره‌‌ها و دعاهایی را بر آن بخواند و هر کس از آن آب بخورد، از بیمارى‌‌هاى گوناگون جسمانى و اخلاقى رهایى مى‌‌یابد.