فیلم و سینما

مرد شیرینِ با نمکِ دست‌وپا چلفتی!

علی خانمرادی

تصور کنید به اتفاق خانواده در حال پرواز با هواپیما و لذت بردن از منظره‌ی بیابان‌های آفریقا با انواع حیوانات جالب و جذابش هستید که ناگهان هواپیمای کوچک شما به تکان خوردن می‌افتد. سری به اتاقک خلبان می‌زنید و می‌بینید بی‌هوش روی صندلی ولو شده و هواپیما در حال سقوط است. در این لحظه دوست دارید چه کسی در هواپیما کنار شما باشد؟

وقتی پای مرگ و زندگی وسط باشد فکر می‌کنم آخرین کسی که روی کره‌ زمین دوست دارید کنارتان باشد، دوست قدیمی‌مان«مستر بین» است. شاید تصمیم بگیرید خودتان برای نجات هواپیما و مسافرانش دست به کار شوید آن هم با وجود این‌که فقط تعداد دکمه‌ها، پدال‌ها و اهرم‌های اتاقک خلبان، هوش از سرتان پرانده و نمی‌دانید برای فرود آوردن هواپیما باید ترمز را فشار دهید یا در آینه بغل هواپیما نگاه کنید و با زدن راهنما، به آرامی آن را در آسمان پارک کنید.

در هر صورت فکر نمی‌کنم اجازه بدهید مستر بین دست‌وپا چلفتی پشت فرمان بنشیند و سقوط را چند ثانیه جلو بیندازد.

جالب است بدانید این موقعیت واقعاً در سال 2001 برای خود مستر بین اتفاق افتاده و او که برای گذراندن تعطیلات با خانواده‌اش به آفریقا رفته، وقتی خلبان را بی‌هوش می‌بیند خودش هدایت هواپیما را به دست می‌گیرد و با آرامش خاصی آن را فرود می‌آورد تا اتفاقی برای این مرد شیرین و خانواده‌اش نیفتد.

«روان اتکینسون» یا همان مستر بین، بازیگر فیلم و سریال‌های کمدی و خنده‌دار، 66 سال پیش در انگلستان به دنیا آمد. دوران مدرسه و دبیرستان را در شهر زادگاهش نیوکاسل به پایان رساند و بعد به یکی از معتبرترین دانشگاه‌های جهان یعنی آکسفورد رفت و فوق‌لیسانس الکترونیک گرفت.

در دوران دانشگاه فعالیت هنری‌اش به عنوان بازیگر تئاترهای طنز را شروع کرد. یک روز که جلوی آینه ایستاده بود و عضلات صورتش را با درآوردن شکلک گرم می‌کرد، به این فکر کرد چرا یک نمایش تک نفره بازی نکند که شخصیت اصلی‌اش یک مرد دست‌وپاچلفتی باشد که هیچ کاری را مثل آدم بزرگ‌ها انجام نمی‌دهد. در حقیقت او تصمیم گرفت یک کودک را در وجود یک مرد بزرگ‌سال بگذارد. این فکر باعث شد چندی بعد شخصیت «مستر بین» یا آقای بین به وجود بیاید.

آقای اتکینسون یا همان مستر بین از همان کودکی روی حرف «ب» لکنت زبان داشت و در کل آدم کم حرفی بود. شاید یکی از دلایلی که مستر بین در فیلم‌هایش خیلی خیلی کم حرف می‌زند و به شیوه‌ی فیلم‌های قدیمی مثل چارلی چاپلین و... فقط با رفتار خنده‌دار و شکلک‌های شیرین و جالب هنرش را نشان می‌دهد، همین لکنت زبانش باشد.

کسانی که مستر بین را می‌شناسند می‌دانند که او در زندگی و کارش بسیار جدی و دقیق است و خیلی شبیه شخصیت توی فیلم‌هایش نیست. او مردی سخت‌کوش و با اراده است و این را در بازیگری، نویسندگی و تهیه‌کنندگی سینما و تلویزیون نشان داده است. باید بدانیم یکی از دلایل موفقیت مستر بین، همین دقت و تلاش خستگی‌ناپذیر اوست. اطرافیانش این موضوع را بارها گفته‌اند.

مجموعه‌ی مستر بین اولین بار 33 سال پیش ساخته شد. زمانی که روان اتکینسون تقریباً همین اندازه سن داشت. مردم کشورش و بعدها مردم جهان از تماشای بازی‌های خنده‌دار او لذت بسیار زیادی می‌بردند به شکلی که میلیون‌ها بیننده هر قسمت از مجموعه مستربین را نگاه می‌کردند. روان اتکینسون در جشنواره‌های مختلفی هم به عنوان بازیگر طنز برگزیده و به یک چهره‌ی جهانی تبدیل شد.

او نشان داده می‌تواند از هر موضوع ساده یک سوژه‌ی جذاب و خنده‌دار بسازد؛ مثلاً یک آرایشگاه رفتن ساده، رستوران رفتن، امتحان دادن، قفل کردن ماشین خنده‌دارش با قفل آویز و خرس عروسکی‌اش «تدی» که بهترین دوست اوست و همیشه با او مثل یک شخصیت جان‌دار برخورد می‌کند.

روان اتکینسون در سال‌های اخیر در تعدادی فیلم سینمایی نیز هنرنمایی کرده که در بعضی از آن‌ها شخصیت مستر بین و بعضی دیگر را با نام «جانی انگلیش» بازی کرده که نقش یک مأمور اطلاعاتی ضدجاسوسی است.

اما به راستی علت این همه شهرت مستر بین و شیرینی و بانمکی شخصیت او در کجاست؟ چه چیزی باعث شده مستر بین تبدیل به یک بازیگر طنز(کمدین) جهانی شود؟ به نظر می‌رسد برای پاسخ به این سؤال چند موضوع را باید فراموش نکنیم:

• این‌که معمولاً فیلم‌های مستر بین بدون گفت‌وگو (دیالوگ) است و نیازی به ترجمه ندارد و مردم در سراسر دنیا با هر زبانی می‌تواند با حرکت‌های خنده‌دار او ارتباط برقرار کنند.
• خلاقیت و هوش روان اتکینسون به عنوان سازنده‌ی شخصیت آقای بین واقعاً ستودنی‌ است. او با همین هوش و آگاهی تصمیم گرفت شخصیت یک کودک خردسال را که طرز استفاده از هیچ چیزی را به درستی بلد نیست، در قالب یک مرد سی- چهل ساله نمایش دهد تا همین تضاد که قبلاً درباره‌اش گفتیم باعث ایجاد طنز شود.
• فیلم‌نامه‌ها و ایده‌های طنزی که باعث می‌شود مستر بین در لحظات مختلف قرار بگیرد و ماجراهای شیرین و جذابی برایش پیش بیاید. درست است او شخصیتی خنده‌دار است؛ اما اگر در موقعیت درست قرار نگیرد نمی‌تواند جذابیت و هنرش را به خوبی نشان دهد.
• و بالأخره در کنار تمام عواملی که مستر بین را مستر بین کرده است باید به سخت‌کوشی و اعتمادبه‌نفس او اشاره کنیم. کودکی که حتی بلد نیست درست حرف بزند و بسیار خجالتی‌ است با اراده و پشتکاری که دارد و اعتمادبه‌نفسی که نشان می‌دهد از نقاط ضعفش به عنوان نقطه قوت بهره می‌برد.