ای وای! قَدَّم کوتاه است

 _علمی

_{ای وای! قَدَّم کوتاه است}

_{فریده فرهادی}

_{یکی از مسائلی که ذهن افراد را به خود مشغول کرده، طول قد است. به نظر می‌رسد که قد بلند یک مزیت به حساب می‌آید و همین امر باعث شده تا افراد به دنبال افزایش قد خود ‌باشند. تحقیقات نشان داده که مردان بیش‌تر از زنان به قد خود اهمیت می‌دهند و یک مرد کوتاه‌قد، افسرده‌تر و جامعه گریزتر از یک مرد بلندقد است.}

_{چند عامل در تعیین قد انسان نقش دارند. مهم‌ترین آن‌ها، عوامل ژنتیکی است که شصت تا هشتاد درصد از قد را تشکیل می‌دهند؛ اما باید بدانیم که ژن‌های قد، فرد را دقیقاً کپی پدر یا مادر نخواهند کرد. بچه‌ها فقط بعضی از ژن‌های‌شان را از والدین می‌گیرند. برادرها و خواهرها با این‌که پدر و مادرشان یکی است، ممکن است خیلی با هم فرق داشته باشند؛ حتی دوقلوها هم ممکن است قد‌شان با هم فرق کند. توجه به این نکته نیز مهم است که کودکان با سرعت‌های مختلف رشد می‌کنند. برخی از کودکان مراحل رشد خود را زود شروع کرده، در حالی که برخی دیگر دیرتر شکوفا می‌شوند.}

_{با این‌که هیچ روش مطمئنی برای تعیین قد نهاییِ یک کودک وجود ندارد؛ اما می‌توان با استفاده از چندین فرمول، قد منطقیِ کودک در آینده را حدس زد. یکی از آسان‌ترین راه‌ها این است که قد مادر و پدر را با هم جمع کنید. سپس عدد به دست آمده را برای پسران به اضافه‌ی 13سانتی‌متر و برای دختران منهای 13سانتی‌متر کنید. در آخر عدد حاصل را تقسیم بر دو کنید. عددی که به دست می‌آورید،‌ به اضافه و منهای ۵ سانتی‌متر،‌ قد مورد انتظار است.}

_{عوامل محیطی و غیر ژنتیکی نیز می‌تواند بر رشد فرد تأثیر بگذارد. بیش‌تر این عامل‌ها وابسته به محیط و نحوه‌ی زندگی شخص هستند. برخی از این عوامل عبارت‌اند از: تغذیه و ورزش به خصوص در دوران رشد، فعالیت بدنیِ مناسب، وضعیت اجتماعی-اقتصادی، آب و هوا، اقلیم و نزدیکی یا دوری به خط استوا، بیماری‌های مادرزادی مثل سندرم داون، بیماری در طول دوره‌ی کودکی یا نوزادی، کیفیت بد مراقبت بعد از زایمان، وزن کم در هنگام تولد و...}

_{تغذیه‌ی مناسب، پتانسیل قد فرد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. دریافت مواد غذایی مناسب که شامل ویتامین‌ها و مواد معدنی باشد، به رشد افراد کمک می‌کند. مطالعات نشان داده است کودکانی که رژیم غذاییِ غنی از کلسیم، پروتئین و سایر مواد مغذی را دارند، می‌توانند از پتانسیل رشد خود حداکثر استفاده را کنند.}

_{میزان ترشح هورمون رشد، طی خواب عمیق شبانه افزایش می‌یابد. پس حدود نیم تا یک ساعت بعد از شروع خواب، ترشح هورمون رشد افزایش خواهد داشت که حدود دو ساعت این افزایش ترشح ادامه یافته و بعد کاهش می‌یابد؛ البته خواب زیاد باعث می‌شود بدن دچار تنبلی و سوخت و سازش کُند شود، در نتیجه خطر افزایش وزن را در پی دارد. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که نوجوانان در حال رشد حداقل به هشت ساعت خواب شبانه عمیق و منظم نیاز دارند.}

_{قد نهایی هر فرد در کنار وضعیت ژنتیک، به شروع زمان بلوغ هم بستگی دارد. هر چه دوره‌ی بلوغ دیرتر شروع شود، صفحه‌های رشد هم دیرتر بسته می‌شوند و فرصت کافی برای افزایش قد و رسیدن به حداکثر قد ژنتیکی وجود خواهد داشت. بنابراین هر اقدامی که در جهت افزایش قد صورت می‌گیرد، باید در دوره‌ای باشد که صفحه‌ی رشد بسته نشده است. صفحه‌ی رشد در دختران در بین پانزده تا شانزده سالگی و در پسران بین هفده تا بیست سالگی بسته شده و بعد از آن امکان رشد طولی استخوان‌ها بسیار کم است.}

_{اغلب این‌طور تصور می‌شود که ورزش می‌تواند روی جریان رشد تأثیر مثبت یا منفی داشته باشد؛ اما حقیقت این است که اثبات این موضوع قدری پیچیده است و تأثیر آن به ‌صورت مستقیم بر افزایش قد در هیچ تحقیق علمی تاکنون به اثبات نرسیده است.}

_{بسیاری از افراد ادعا می‌کنند که فعالیت‌هایی مانند حلق‌آویز شدن از بارفیکس، یا انجام حرکت‌های کششی باعث افزایش قد می‌شود، در حالی که تحقیقات علمی این موارد را تأیید نمی‌کند.}

 _{ناهنجاری‌های جسمانی مانند، قوز پشت، گودی کمر، عارضه‌ی سر به جلو و مواردی از این قبیل باعث انحناهای غیرطبیعی در ستون فقرات می‌شود؛ از طرفی در طول روز به دلیل ایجاد فشردگی که بر اثر جاذبه‌ی زمین بر دیسک‌های بین مهره‌ای ستون فقرات وجود دارد، و هم‌چنین طرز نشستن و... قد فرد به مقدار کمی کوتاه‌تر می‌شود. بنابراین انجام حرکت‌های کششی، آویزان شدن از بارفیکس و یا حتی یوگا و پیلاتس، باعث کاهش فشار بر دیسک‌ها شده و در واقع به اصلاح وضعیت بدن کمک می‌کند و درصد خیلی جزئی تغییر تا حدود 5/1 سانتی‌متر در قد احساس می‌شود؛ اما این به معنی افزایش قد نیست.}

_{به طور کلی می‌توان گفت که فعالیت بدنی و ورزش در رشد و قد کودک نقش دارد؛ زیرا ورزش می‌تواند در بهبود عمل‌کرد و سلامت بدن و جذب بهتر مواد غذایی به‌ ویژه در سنین رشد بسیار مؤثر باشد و باعث ترشح کافی هورمون رشد شود. با آزاد شدن این هورمون، کودکی که دارای صفحه‌های رشد باز در استخوان‌هاست، رشد بیش‌تری خواهد داشت. ورزش نقش مهمی در ایجاد و محکم شدن توده‌ی استخوانی دارد. استخوان‌ها طبق نیاز، رشد می‌کنند، ولی ورزش با افزایش فشاری کاملاً طبیعی بر استخوان‌بندی بدن، کمک می‌کند که بدن کلسیم مورد نیازش را تا ده سال آینده تأمین کند. بنابراین، مطمئناً اگر ورزش همراه با افزایش قد نباشد، ولی باعث تراکم استخوان‌ها، کاهش توده‌ی چربی، افزایش توده‌ی عضلانی، بهبود مهارت‌های حرکتی، تفکر بهتر و حل مسئله، مهارت توجه بیش‌تر و یادگیری بهتر شده و می‌تواند با افزایش هورمون رشد مانند دیگر عامل‌های اشاره شده، در رسیدن به میزان قدی که ژنتیک تعیین کرده مؤثر باشد.}

_{افراد بسیاری از اندازه‌ی قد خود ناراضی هستند و برای افزایش آن به روش‌های مختلفی مانند استفاده از انواع قرص‌های افزایش قد، یا کفش‌های مخصوص متوسل می‌شوند، حتی ممکن است به دنبال عمل جراحی به منظور افزایش قد خود باشند؛ اما بهتر است بدانیم روند افزایش قد فقط تا زمانی ادامه دارد که رشد فرد کامل نشده و صفحه‌های رشد استخوان‌ها هنوز باز باشد. بعد از تمام شدن دوران بلوغ یا حداکثر دو سال بعد از آن، به ‌تدریج صفحه‌های رشد استخوان‌ها بسته می‌شوند و دیگر به هیچ وجه، با هیچ دارو یا وسیله‌ای امکان افزایش قد برای فرد وجود ندارد، مگر از طریق عمل جراحی که فقط در بعضی موارد خاص و طبق نظر پزشک متخصص انجام می‌شود.}

_{تزریق هورمون رشد قبل از بلوغ و بسته شدن صفحه‌های رشد در بعضی موارد خاص می‌تواند مؤثر واقع شود و بعد از دوران بلوغ هیچ اثری بر افزایش قد نمی‌گذارد و حتی ممکن است باعث اختلال در متابولیسم طبیعی بدن و رشد عرضی استخوان‌ها شود. تشخیص این موارد بر عهده‌ی پزشک فوق ‌تخصص غدد است.}

_{اگر بعضی از ویژگی‌های ظاهری خود را دوست ندارید و آرزو می‌کنید که مثلاً قدتان بلندتر باشد، بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که یاد بگیرید ظاهر فعلی خود را بپذیرید و زیبایی را در همین ویژگی‌های کنونی خود ببینید. تمرکز روی نقاط قوت و ویژگی‌های خوب می‌تواند در این فرآیند به شما کمک کند. بابت سلامتی و زیبایی خود خدا را شاکر باشید.}