روزهای جهانی/ روز جهانی منع کار کودکان

 بیست و دوم خرداد

آورده‌اند که روزی به مناسبت عید قربان مدینه‌ی منوره غرق در نور و سرور بود. حضرت رسول اکرم(ص) بعد از اقامه‌ی نماز عید به منزل برمی‌گشت که در میانه‌ی راه متوجه کودکی شد که کنار کوچه نشسته است و سر بر زانو زار زار گریه می‌کند.

به سراغش رفت و مهربانانه بر سرش دست کشید؛ اما او دست حضرت را کنار زد. پیامبر کنارش نشست و مثل پدری دلسوز او را با شگردی خاص به سخن درآورد.

کودک گفت که پدر ندارد و مادرش هم او را رها کرده است و در این روز جشن و سرور که همه‌ی بچه‌ها خوش‌حال هستند او باید بی‌چیز و غمگین باشد.

پیامبر او را با خود به خانه برد و تحت سرپرستی خود قرار داد. بچه‌های مدینه که از این ماجرا باخبر شدند آرزو کردند ای کاش ما هم پدر و مادرمان را از دست می‌دادیم!

این مقدمه‌ی کوتاه بهانه‌ای است برای بازگویی این مطلب که اسلام اهمیت ویژه‌ای برای کودکان قائل است که در سایه‌سار آن منع به‌کارگیری بچه‌ها در مشاغل سخت و زیان‌آور موضوعیت پیدا می‌کند.

- کودکان باید درس دین و دانش بیاموزند و با کسب تجربه و مهارت، خود را برای ایفای نقش بزرگ‌سالانه در آینده آماده کنند و البته این غیر از چیزی است که امروزه از آن با عنوان «به کارگیری کودکان در مشاغل سخت و زیان‌آور» یاد می‌شود.

- کودکان کار به کودکان کارگری گفته می‌شود که به صورت مداوم و پایدار به خدمت گرفته می‌شوند.

- کار کردن کودکان به منظور تأمین هزینه‌های خانواده پدیده‌ی ناخوشایندی است که در گوشه و کنار جهان و در کنج کوره‌پزخانه‌ها و کارگاه‌های بافت قالی و نیز در گستره‌ی زمین‌های زراعی، باغات، پالیزها و مانند آن شاهدش هستیم.

- بیش‌تر پدربزرگ‌ها و حتی مادربزرگ‌های ما تجربه‌ی پرداختن به کارهای سخت و سنگین در سنین کودکی را دارند، چراکه  وضع  بد مالی  خانواده‌ها در گذشته راه دیگری جز بسیج  اقتصادی همه‌ی افراد خانواده را باقی نمی‌گذاشت.

- با پیروزی انقلاب اسلامی و ایجاد تحول فرهنگی در جامعه، پدیده‌ی کارکشی از کودکان کم‌رنگ شد؛ اما به کلی حذف نگردید که روز جهانی منع کار کودکان فرصت خوبی برای محو تدریجی آن به شمار می‌آید.

- طبق قانون کار جمهوری اسلامی ایران به کارگیری کودکان کم‌تر از پانزده سال منع قانونی دارد.

- آمار تکان‌دهنده‌ی کارکشی از  218 میلیون کودک پنج تا هفده ساله در مراکز کار و حرفه‌ی دنیا سازمان ملل را واداشت تا با تعیین روز 22 خرداد هر سال (مطابق با دوازده ژوئن) به مبارزه با آن برخیزد.

- و نکته‌ی آخر این که به نظر می‌رسد مواردی مانند کمک دادن کودکان و نوجوانان به والدین و بزرگ‌ترها -که عمدتاً موقتی، داوطلبانه، جالب، جذاب و پرکننده‌ی اوقات فراغت آن‌ها در فصل تعطیلی مدارس است- جزء مقوله‌ی کارکشی از کودکان قرار نمی‌گیرد.