کُما چیست؟
نویسنده: استیون داوشن
وقتی کلمه‌ی کما به گوش‌تان می‌رسد به چه چیزی فکر می‌کنید؟ آیا به یاد کسی که خواب سنگینی دارد می‌افتید یا یاد موقعی می‌افتید که پرخوری می‌کنید و احساس کسالت و سنگینی به شما دست می‌دهد؟
کما ممکن است برای خیلی‌ها سخت باشد که آن‌ را درک کنند. مخصوصاً وقتی بعضی افراد از عبارت کما به شوخی استفاده می‌کنند و در مورد کسانی که خواب‌آلودند یا توجه نمی‌کنند و حواس‌شان پرت است صحبت می‌کنند؛ اما باید بدانید کما یک نوع شرایط حاد و شدید است که هیچ ارتباطی با خواب یا حواس‌پرتی ندارد.
کسی که در کماست چه اتفاقی برای او می‌افتد؟
کسی که در کماست بیهوش است و به صداها و اتفاق‌هایی که در اطراف او رخ می‌دهد هیچ پاسخ و عکس‌العملی نشان نمی‌دهد. فرد، زنده است، اما مغزش کم‌ترین کارآیی ممکن را دارد. بیدار کردن و به حرکت درآوردن فردی که در کماست ممکن نیست.
چه چیزی باعث می‌شود فرد به کما برود؟
کما می‌تواند به خاطر عوامل متفاوتی اتفاق بیفتد. این عوامل عبارت‌اند از:
- جراحت شدید سر و آسیب دیدن مغز.
- حمله‌ی قلبی.
- عفونت در ناحیه‌ی مغز.
- آسیب دیدن مغز به خاطر کمبود اکسیژن برای مدتی طولانی.
- زیاده‌روی در مصرف داروها.
- سکته‌ی قلبی.
وقتی این عوامل اتفاق می‌افتند، فعالیت سلو‌ل‌های مغز مختل می‌شود. این اختلال می‌تواند به قسمتی از مغز که مسؤول هوش‌مند نگه داشتن انسان است برسد. در این صورت فرد، هوشیاری‌اش را از دست می‌دهد و به کما می‌رود.
از کسانی که به کما رفته‌اند چگونه مراقبت می‌شود؟
کسی که به حالت کما رفته معمولاً باید در بخش مراقبت‌های خفیف بیمارستان(ICU) بستری شود. آن‌جا فرد می‌تواند مورد بررسی و مراقبت لحظه به لحظه و همه جانبه‌ی دکترها و پرستارها قرار گیرد. آن‌ها با دادن مایعات، داروها و مواد غذایی لازم برای زنده و سالم بودن به فرد بیمار از او پرستاری می‌کنند. این مواد گاهی اوقات با سرم و آمپول به بدن او تزریق می‌شوند و گاهی نیز در برخی موارد با دستگاه‌های خاصی مستقیم وارد معده‌ی بیمار می‌شوند.
بعضی از بیمارهای کما نمی‌توانند خودشان نفس بکشند و به کمک دستگاهی به نام دستگاه تنفس احتیاج دارند. این دستگاه هوا را با لوله‌های پلاستیکی وارد ریه‌ی بیمار می‌کند. پرستارها همچنین سعی می‌کنند بیمار کما دچار زخم بستر نشود. زخم بستر یعنی زخم‌هایی که روی بدن بیمار مخصوصاً در قسمت پشت و کمر او ایجاد می‌شوند. دلیل ایجاد شدن این زخم‌ها خوابیدن طولانی مدت روی یک قسمت از بدن و تکان نخوردن در طول خواب است.
بعد از کما چه اتفاقی می‌افتد؟
معمولاً طول مدت کما بیش از چند هفته نیست؛ اما بعضی موارد مشاهده شده که فرد حتی چند سال در کما مانده است و بجز تنفس هیچ‌ کار دیگری نمی‌تواند انجام دهد. در هر حال بیش‌تر افراد از حالت کما و بیهوشی خارج می‌شوند. بعضی از آن‌ها می‌توانند به حالت عادی که قبل از کما داشتند برگردند.
آیا تا کنون در فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی دیده‌اید که فردی که در کماست به یکباره بیدار و هوشیار می‌شود، به اطرافش نگاه می‌کند و قادر است مثل دیگران خیلی عادی و معمولی فکر کند و حرف بزند؟ اما در زندگی واقعی و حقیقی این به ندرت اتفاق می‌افتد. فردی که از حالت کما بیرون می‌آید غالباً گیج است و فقط به آرامی و به کندی می‌تواند به اتفاق‌های اطراف پاسخ و عکس‌العمل نشان دهد. این برای فرد مدتی طول می‌کشد تا دوباره احساس خوبی داشته باشد و به وضعیت پیش از کما برسد.
این‌که آیا فرد کاملاً به زندگی عادی قبل از بیهوشی‌اش برمی‌گردد یا نه، به علت بیهوشی او و میزان آسیبی که به مغزش وارد آمده بستگی دارد. گاهی اوقات کسانی که از حالت کما خارج می‌شوند بعد از مدت کوتاهی دقیقاً به همان وضعیّتی که قبلاً داشتند برمی‌گردند. آن‌ها می‌توانند به یاد بیاورند قبل از بیهوشی چه اتفاقی برای‌‌شان افتاد و می‌توانند کارهایی را که قبلاً انجام می‌دادند انجام دهند. گاهی اوقات هم کسانی هستند که بعد از خروج از حالت کما باید تحت درمان و معالجه‌هایی باشند تا به تدریج بهبود یابند؛ حتی برخی از آن‌ها توانایی‌های ساده‌ای همچون بستن بند کفش، خوردن غذا با چنگال و راه رفتن را نیز باید از اول یاد بگیرند؛ و حتی ممکن است چیزی به یاد نیاورند و نتوانند حرف بزنند.
اما به مرور زمان و با کمک متخصّصان خیلی از آن‌هایی که در کما بوده‌اند می‌توانند پیش‌رفت‌های چشم‌گیری داشته باشند. شاید دقیقاً مثل قبل از کما نباشند، اما می‌توانند کارهای زیادی انجام دهند و از زندگی با خانواده و دوستان لذت ببرند!﷼