آزمایش علمی: پیازهای مارپیچی

ترجمه: شیرین سلیمی- اکبر روحی

وسایل مورد نیاز:

پیاز(جوانه زده)- جعبه‌ی کفش- جعبه‌ی مقوایی- قیچی- چسب

ابتدا برای پیاز یک راه مارپیچی درست کنید.

از جعبه‌ی مقوایی، تکه‌هایی مستطیلی برای داخل جعبه‌ی کفش بچینید.

این تکه‌ها مسیر مارپیچی را تقسیم می‌کنند. دو مستطیل کافی است، ولی می‌توانید تعداد بیش‌تری هم تهیه کنید. در هر کدام از این مستطیل‌ها یک پنجره ایجاد کنید. اگر پنجره‌ها در نقاط متفاوت مستطیل‌ها ایجاد شوند، مسیر مارپیچی جالب‌تر می‌شود. در انتهای جعبه یک راه خروجی هم برای پیاز بگذارید.

پیاز را در طرف دیگر جعبه بگذارید.

مستطیل‌ها را طوری در جعبه قرار دهید که بین پیاز و مسیر خروجی قرار بگیرند. سعی کنید مسیر طوری باشد که جوانه‌ی پیاز مجبور شود برای عبور از هر سوراخ مسیرش را عوض کند.

یک محل آفتابی انتخاب کنید و جعبه را آن‌جا بگذارید.(نور خورشید به محل خروجی جعبه بتابد.)

حدود 3 هفته جعبه را در این محل بگذارید، هر بار آن را بازدید کنید و ببینید چه اتفاقی می‌افتد.

جوانه‌های پیاز باید راه مارپیچی را برای خروج پیدا کنند. آن‌ها به طرف نور رشد می‌کنند. زیست شناسان به این پدیده نورگرایی می‌گویند. شاید توجه کردید که گیاهان در خانه به طرف نور رشد می‌کنند و به یک طرف خم می‌شوند. مگر این‌که هر چند وقت یک‌بار گلدان آن‌ها را بچرخانید.

اما پیاز چگونه می‌فهمد که نور کجاست و چطور به آن طرف رشد می‌کند؟ جوانه‌های سر گیاه هورمون رشد اُکسین دارند که موجب رشد سریع‌تر جوانه می‌شود. اما نور، اکسین را تخریب می‌کند و اکسین فقط در جهتی که نور خورشید نیست تأثیر دارد. قسمتی از گیاه که نور به آن نمی‌تابد بیش‌تر رشد می‌کند و در نتیجه جوانه به سمت نور خم می‌شود. همچنین شاید توجه کرده باشید که گیاهان در تاریکی خیلی بلند و باریک می‌شوند به این دلیل است که مقدار زیادی اکسین در گیاه هست که موجب رشد سریع گیاه می‌شود، ولی گیاه خیلی سالم نیست؛ چون به نور نیاز دارد تا بتواند با فتوسنتز غذای خود را بسازد.

سعی کنید این آزمایش را با سیب زمینی جوانه زده هم انجام دهید؛ حتی می‌توانید مسابقه‌ای بین سیب زمینی و پیاز بگذارید و ببینید جوانه‌های کدام گیاه سریع‌تر رشد می‌کنند.