چشمه و دریا

نوروز

ساناز احمدی‌دوستدار

نوروز، روزی است که پیامبر اسلام(ص) در غدیرخم برای ولایت امیرالمؤمنین(ع) از مردم پیمان گرفت؛ روزی است که آن حضرت بر خوارج نهروان پیروز شد و روزی است که قائم ما اهل بیت(ع) ظهور خواهد کرد.

﷼

جشن نوروز را به نخستین پادشاهان نسبت می‌دهند. شاعران و نویسندگان قرن چهارم و پنجم هجری چون فردوسی، عنصری، بیرونی، طبری و بسیاری دیگر که منبع تاریخی و اسطوره‌ای آنان بی‌گمان ادبیات پیش از اسلام بوده، نوروز را از زمان پادشاهی جمشید می‌دانند.

البته جشن نوروز پیش از جمشید نیز برگزار می‌شده و ابوریحان نیز با آن که جشن را به جمشید منسوب می‌کند یادآور می‌شود که آن روز که روز تازه‌ای بود جمشید عید گرفت؛ اگر چه پیش از آن هم نوروز بزرگ و معظم بود.

﷼

واژه‌ی عید در قرآن فقط یک بار آمده است. « اللّهُمَّ رَبَّنا أَنْزِلْ عَلَیْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ تَکُونُ لَنا عیداً لأَوَّلِنا وَ آخِرِنا وَ آیَةً مِنْکَ وَ ارْزُقْنا وَ أَنْتَ خَیْرُ الرّازِقینَ؛ بارالها، پروردگارا! از آسمان خوانی بر ما فرو فرست تا عیدی برای اول و آخر ما باشد و نشانه‌ای از جانب تو، و ما را روزی ده که تو بهترین روزی دهندگانی. (سوره‌ی المائده، آیه 114)

در تفسیر این آیه آمده است: عید در لغت از ماده عود به معنی بازگشت است. به روزهایی که مشکلات از قوم و جمعیتی برطرف می‌شود و بازگشت به پیروزی‌ها و راحتی‌های نخستین می‌کنند، عید گفته می‌شود.

﷼

حضرت امام(ره) ضمن مبارک شمردن عید نوروز بر فقیر و غنی و پوشیدن جامه‌ی نو در این ایام، در وصف بهار قصیده ذیل را سروده است:

بهار شد در میخانه باز باید کرد

به سوی قبله عاشق نماز باید کرد

نسیم قدس به عشاق باغ مژده دهد

که دل ز هر دو جهان بی‌نیاز باید کرد

کنون که دست به دامان سرو می نرسد

به بید عاشق مجنون، نیاز باید کرد

غمی که در دلم از عشق گل‌عذاران است

دوا به حام می‌چاره ساز باید کرد

کنون که دست به دامان بوستان نرسد

نظر به سرو قدی سرافراز باید کرد

﷼

نوروز یکی از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران باستان است. خاستگاه نوروز در ایران باستان است و هنوز مردم مناطق مختلف فلات ایران نوروز را جشن می‌گیرند. زمان برگزاری نوروز، در آغاز فصل بهار است. نوروز در ایران، افغانستان و تاجیکستان آغاز سال نو به حساب می‌آید و در برخی دیگر از کشورها تعطیل رسمی است.

﷼

در تاریخ 8 مهر 1388 خورشیدی، نوروز از سوی سازمان علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد، به عنوان میراث غیر ملموس جهانی، به ثبت جهانی رسید.

﷼

برای علی(ع) هدیه نوروز آوردند. فرمود: «این چیست؟» گفتند: «یا امیرالمؤمنین! امروز نوروز است.» فرمود: «هر روز ما را نوروز سازید.»

﷼

امام صادق(ع) فرموده‌اند: «هنگامی که نوروز شد، غسل کن و لباس پاکیزه بپوش و خودت را خوش‌بو ساز و آن روز را روزه بدار.»

﷼

ای غزال دشت‌های شور و شعر!

ای عروس فصل‌های سال

ای بهار!

می‌‌رسی، به احترام تو درخت‌ها قیام می‌کنند

بوته‌های منتظر به تو سلام می‌کنند

می‌نشینی و زمان درنگ می‌کند

پلک می‌زنی و چشم خاک باز می‌شود

خنده می‌کنی زمین پر از نیاز می‌شود

راه می‌روی نسیم می‌وزد میان شاخه‌ها

دست می‌کشی به روی شاخه‌های سبز و باصفا...

تقی متقی

﷼

پروردگار بهار!

تو را سپاس می‌گویم که در فصلی نو، مرا به تماشای زیبایی‌ها فراخواندی. تو را سپاس می‌گویم که خورشید فروردین را بر روزهایم تاباندی و برف خسته را از شانه‌های بودنم تکاندی.

تو را سپاس می‌گویم که آسمان بهار را به پنجره‌ی اتاقم سنجاق کردی و باران بهاری را به گلدان‌های خاموش پشت پنجره بخشیدی.

تو را سپاس می‌گویم به خاطر جوانه‌های اشتیاقی که بر خشک چوب لحظه‌ها رویاندی. تو را سپاس می‌گویم...

﷼

امام صادق(ع) فرمود: «روز نوروز همان روز است که خداوند از بندگان پیمان گرفت او را بپرستند و به او شرک نورزند و به پیامبران و حجت‌های‌شان بگروند و به امامان ایمان آورند.»

و نیز فرموده‌اند: «در هر نوروزی ما آرزوی فرج داریم؛ چرا که آن از روزهای ما و شیعیان است.»

﷼

ای موعود آسمانی! ای بهار سبز هستی! ای شکوفه‌ی خلقت!

بی‌تو دل‌های بی‌قرارمان با مژده‌ی رسیدن هیچ نوروزی جوانه نمی‌زند.

غیبت تو حوصله‌ی سال‌ها را به سر آورده است.

ای خوب‌ترین! کی دل‌ها را با بهار حضورت سبز می‌کنی؟

شکوفه غزل از مهر یار بشکوفد

به یمن باد صبا گل زخار بشکوفد

صفای مقدم آن نرگس خمار آلود

که چون با باغ درآید بهار بشکوفد﷼