چند سال قبل زمانی که ما در دوره‌ی راهنمایی درس می‌خواندیم، مجلاتی چاپ می‌شد که آن‌ها را فقط به خاطر تصاویر سه بعدی که در داخل جلدشان چاپ می‌کردند می‌خریدیم و آن قدر چشم‌مان را به تصویر آن می‌دوختیم تا تصویر سه بعدی آن را می‌دیدیم. بعدها آن‌قدر استاد شده بودیم که با چند ثانیه نگاه کردن به این تصاویر می‌توانستیم تصویر پنهان شده در آن را ببینیم.
تاریخچه‌ی استریوگرام
سه بعدی بینی احجامی که واقعاً در پیش چشم نیستند (استریوگرام) مانند هر دستاورد بشر سرگذشتی دراز دارد. گفته می‌شود که در کاشی‌های کف ساختمان‌های باستانی رومی، الگوهای سه بعدی نمایانه‌ای به چشم می‌خورد، هر چند که معلوم نیست این نقوش به طور آگاهانه پدید آمده باشند. اما اولین بار اقلیدس، هندسه‌دان بزرگ، درباره‌ی تصاویر سه بعدی تحقیق کرد و مقاله‌ای هم در این باره نوشت.
سال‌های سال بعد، مخترعان مختلفی سعی در ساختن تصاویر سه بعدی کردند که در ظاهر دو بعدی بود، اما با ابزارهای خاص و یا نوع خاصی از دیدن می‌شد یک تصویر متفاوت را هم در آن دید.
در سال 1970 م. ماسایوکی ایشو، هنرمند ژاپنی، با استفاده از چهار نوار موازی به هم پیوسته از الگوهای تصادفی، نخستین استریوگرام تک تصویری یا اتواستریوگرام (همان چیزی که ما تصویر سه بعدی جادویی می‌نامیم) را پدید آورد. در 1974 م. یک سوئیسی این کار را با شش نوار کرد. هنر این دو تن بیش از هر چیز در این بود که با استفاده از دست و بدون دخالت رایانه، ظرافت‌های نهفته در این تصاویر را پدید می‌آوردند. در سال 1979 م. پروفسور کریستوفر تایلر، روانشناس انگلیسی، با استفاده از امکانات رایانه‌ای و همکاری کلارک مانورین برنامه‌نویس، تصاویری از این دست پدید آورد. در سال 1991 م. یک آلمانی با تولید تصاویر متنوعی از این دست، این امر را به سوی تجاری شدن سوق داد و از آن پس پوسترها، مجلات و کتاب‌های بی‌شماری از این دست چاپ شدند.
امروزه استریوگرام‌ها به طور کلی علاوه بر سرگرمی مصارف جدیدی نیز پیدا کرده است. در جغرافی، هواشناسی و مصارف نظامی، افراد را در درک بهتر ناهمواری‌های محیطی یاری می‌دهد. در زیست‌شناسی و شیمی برای درک ساختارهای ذره‌بینی سلولی و مولکولی کاربرد دارد. در علم پزشکی نیز پزشکان با کمک این شیوه در تحقیقات خود روی سرخرگ‌ها نتایج موفقیت‌آمیزی گرفته‌اند. هر چند که اتواستریوگرام‌ها یا ژرف‌نماهایی از این دست که در آن‌ها موضوع سه‌بعدی‌سازی با نقش زمینه هیچ ارتباط منطقی ندارد، بیش‌تر برای سرگرمی استفاده می‌شوند. مزیت بزرگ آن‌ها در این است که آشکارسازی حجم نهفته در دل آن‌ها با چشم غیرمسلح و بدون دخالت هیچ دستگاه خارجی و تنها با تغییر دادن حالت نگاه امکان‌پذیر است.
اتواستریوگرام‌ها چگونه کار می‌کنند؟
می‌دانیم که دو چشم ما از دو جایگاه مختلف جهان را می‌نگرند و هنگام مشاهده یک شیء، هر دو بدان خیره می‌شوند. تشخیص فاصله‌ی نقطه مورد مشاهده از چشم در حالت کلی به طور ناخودآگاه براساس زاویه‌ی میل به دو چشم به یکدیگر مشخص می‌شود. در حالتی که امتداد دو نگاه با یکدیگر موازی باشند و یکدیگر را در دوردست‌ها قطع کنند، مغز تشخیص فاصله‌ی دور را می‌دهد. هر چه دو چشم به یکدیگر نزدیک شوند، و هر چه زاویه‌ی بین دو امتداد نگاه بیش‌تر شود، نقطه‌ی بر هم نهی دو چشم که محل قرار گرفتن شیء مورد مشاهده است، به چشم نزدیک‌تر می‌شود. بنابراین مغز از تفاوت‌های جزیی دو تصویری که به دو چشم می‌رسد، حجم واقعی اشیا و فواصل نسبی آن‌ها را از چشم درک می‌کند. این همان حقیقت کلیدی است که در ژرف‌نماها و همه‌ی اشکال گوناگون استریوگرام‌ها به کار رفته است.
استریوگرام‌های پیچیده‌تر از ترکیب یک تصویر زمینه همچون کاغذ دیواری و یک حجم سه بعدی به دست می‌آیند. می‌توان به طور ساده قرار داد کرد که حجم سه‌بعدی با یک تصویر دو بعدی سیاه و سفید جایگزین شود که در آن نقاط روشن‌تر برجسته‌تر و نقاط تیره‌تر فرو رفته‌تر باشند. در این صورت می‌توان با ترکیب نقش زمینه و تصویر خاص‌مان، تصویری را به وجود بیاوریم که در ظاهر مثل یک فرش است، اما تصویر خاصی را در دل خودش دارد.
به تصویر زیر دقت کنید. عکس شماره‌ی یک، یک گوی مشبک است که با کمک فناوری استریوگرام با تصویر شماره‌ی 2 تلفیق شده است و تصویر شماره‌ی 3 به دست آمده است.
تصویر شماره‌ی 3 یک تصویر استریوگرام یا همان تصویر سه‌بعدی است که برای دیدن آن، هم عینک‌های خاصی درست شده است و هم با روش‌هایی می‌توانید با چشمان غیرمسلح تصویر نهفته شده در این تصویر را که همان گوی مشبک است به صورت سه بعدی ببینید.
چگونه حجم نهفته در دل استریوگرام‌ها را آشکار کنیم؟
برای مشاهده‌ی این تصاویر دو شیوه‌ی کلی وجود دارد؛ روش متقاطع و روش موازی. در روش موازی امتداد نگاه دو چشم، یکدیگر را در پشت صفحه قطع می‌کنند. بنابراین برای یک استریوگرام دو تصویری، چشم راست تصویر راست را می‌بیند و چشم چپ تصویر چپ را. در روش متقاطع، امتدادهای دو نگاه یکدیگر را در جلو صفحه قطع می‌کنند. این بدان معناست که بیننده برای دیدن استریوگرام در این حالت به جای باز کردن نگاه خود باید چشم‌های خود را تا حدی لوچ کند. در این شیوه چشم چپ تصویر راست را می‌بیند و چشم چپ تصویر راست را. برای دیدن این تصاویر باید آن‌ها را در یکی از این دو حالت مشاهده کنید. البته برای دستیابی به هر یک از این دو حالت چندین روش وجود دارد. با یکی از این روش‌هایی که ما یاد می‌دهیم می‌توانید همه‌ی استریوگرام‌ها را ببینید.
1ـ بینی خود را کاملاً به تصویر نزدیک کنید و سپس در حالی که به صفحه خیره شده‌اید به تدریج و آهستگی صورت خود را از تصویر دور کنید. توجه کنید در حال تماشای موضوع باید با تمرکز کامل به صفحه نگریست و هیچ جسم دیگری در حوزه‌ی دیدتان قرار نگیرد. در این حالت موضوع تصویر را که با نگاه معمول دیده نمی‌شود، کاملاً و به طور برجسته مشاهده خواهید کرد.
2ـ اگر به تصویر به صورت معمولی نگاه کنید قادر به دیدن جزییاتی در صفحه می‌گردید که به صورت افقی تکرار می‌گردند. حال اگر دو نقطه‌ی تکرار شده در صفحه را با خیره نمودن چشم‌ها (که در واقع تغییر زاویه‌ی محور چشم به سمت یکدیگر است)، آن دو نقطه‌ی مشابه را روی یکدیگر منطبق نمایید، به نحوی که هر دو نقطه را یکجا ببینید، بقیه‌ی جزییات دیگر صفحه نیز بر یکدیگر منطبق می‌شوند و در این میان موضوع تصویر مجدداً ظاهر می‌گردد، منتها با این تفاوت که این بار برخلاف قبل، موضوع به صورت گود و دارای عمق دیده خواهد شد.
در این جا ما چند استریوگرام جالب را به شما نشان می‌دهیم تا با دیدن تصاویر سه بعدی نهفته در دل آن‌ها احساس شادی کنید.﷼
)
ارسال نظر در مورد این مقاله