تنقلات، میان وعده‌هایی بسیار خوب در بین دو وعده غذایی هستند. امروزه افزون بر تغییر در غذاها، در تنقلات مورد استفاده‌ی مردم هم تغییرهایی ایجاد شده است. انواع پفک، چیپس، شکلات، شیرینی، یخمک و غیره به جای نخودچی کشمش، پسته، بادام و خرما در دسترس مردم به ویژه کودکان قرار دارد که به سلامت آنها آسیب وارد می‌کند. با اشاره به ارزش غذایی بالای انواع آجیل باید گفت که نخود بی‌آن‌که عوارض منفی در بدن ایجاد کند، سبب باروری سلول‌های مغزی می‌شود و کشمش، قند مورد نیاز سلول‌های بدن را تأمین می‌کند. از سوی دیگر، بادام در تأمین سلامت و حفظ فعالیت مغز مؤثر است و جایگزین مناسبی برای چیپس‌هایی است که نه تنها مفید نیست، بلکه با روغن‌هایی که چندین بار داغ شده‌است، سرخ می‌شوند. از این رو بجاست به همان تنقلات سنتی روی آوریم و خود را گرفتار عوارض مصرف این تنقلات مصنوعی نکنیم.
هیچ کس نیست که تنقلات را دوست نداشته باشد. با وجود این‌که تنها اسم بچه‌های بی‌گناه بد در رفته، خوب می‌دانیم که بزرگ‌تر‌ها گاهی بیش‌تر از بچه‌ها تنقلات مصرف می‌کنند. چیپس، پفک، ذرت بو داده، انواع شکلات‌ها و کیک‌ها، بستنی و هزاران مدل تنقلات مختلف با طعم‌های مختلف در بازار وجود دارد که گاهی نمی‌توان در مقابل آنها مقاومت کرد. به هر حال چون می‌دانیم که امکان ندارد شما بتوانید مصرف تنقلات را کنار بگذارید، تصمیم گرفتیم که برای شما توضیح دهیم چه تنقلات خوبی مصرف کنید. متأسفانه هلههوله و تنقلات بیش‌تر با هم اشتباه می‌شوند. البته مصرف تنقلات اصلا‌ًبد نیست؛ حتی متخصصان تغذیه معتقدند که مصرف چند وعده غذا و تنقلات کم حجم (به جای تنها سه وعده پرحجم) در روز بسیار بهتر است؛اما تنقلات باید سالم باشد.اگر به محض رفع گرسنگی بلافاصله غذا خوردن را متوقف کنید، هر دو تا سه ساعت یک بارگرسنه می‌شوید و با مصرف کمی مواد خوراکی و رفع گرسنگی مشکل‌تان حل می‌شود و به جای سه وعده غذای حجیم، چند وعده غذای سبک مصرف می‌کنید.
چی نخوریم؟
تنقلات و هلههوله غیر مفید که در همه جا و همه‌ی فروشگاه‌ها موجود است و چشم هر خریداری را نوازش می‌کند؛ مثل چیپس، پفک نمکی، شکلات، آدامس، نوشمک، کیک وکلوچه که با بیکنیگ‌پودر یا جوش‌شیرین درست شده‌باشد نخوریم. آبنبات، بیسکویت‌های شیرین، انواع ساندیس‌ها و آبمیوه‌های مصنوعی، انواع نوشابه‌ی گازدار از جمله خوراکی‌ها و تنقلات مضر برای بچه‌ها و بزرگ‌ترهاست، این‌ها به مرور به صورت عادت در می‌آید و بیماری‌های مختلف را به ارمغان می‌آورد. مصرف تنقلات غذایی کم ارزش، نظیر؛ پفک، شکلات، چیپس و... قبل از وعده‌های اصلی غذا موجب احساس سیری کاذب و کاهش اشتها خواهد شد و به دنبال آن با مصرف کم‌تر غذا، جذب انرژی، پروتئین و دیگر مواد مغذی که برای رشد و نمو ضروری است کاهش‌یافته، به تدریج سبب بروز سوء تغذیه می‌گردد. همچنین انواع این تنقلات مشکلات و بیماری‌های خاصی ایجاد می‌کند که به ترتیب آورده شده است.
چیپس و سیب‌زمینی سرخ‌کرده
شما چیپس زیاد می‌خورید؟ مصرف روزانه‌ی سیب‌زمینی سرخ شده‌ی شما بالاست؟ پس دقت کنید؛ زیرا سیب‌زمینی سرخ شده و چیپس سالانه قربانی‌های زیادی می‌گیرند. دانشمندان موفق به کشف ماده‌ی بسیار سمی به نام «آکریلامید» شده‌اند که به خصوص در سیب‌زمینی سرخ شده و چیپس به وفور یافت می‌شود. آکریلامید یک ماده‌ی اسیدی سرطان‌زاست که هنگام سرخ کردن مواد کربوهیدراتی(که دارای ترکیبات کربن، اکسیژن و هیدروژن هستند) ایجاد می‌شود، اما مقدار آن در چیپس سیب‌زمینی بیش‌تر است. هنگام سرخ کردن یک کیلوگرم چیپس سیب‌زمینی تا ۳۵۴۴ میکروگرم آکریلامید ایجاد می‌شود. اما هنگام آب‌پز کردن مواد غذایی، این اسید سرطان‌زا تولید نمی‌شود. آکریلامید زمانی خود را نمایان می‌کند که محصولات غذایی بر اثر حرارت و خشکی تغییر حالت دهند. ماده‌ی سمی آکریلامید موجود در سیب‌زمینی سرخ‌کرده و چیپس منجر به مرگ می‌شود. آکریلامید با تضعیف سیستم ایمنی بدن، ابتلا به بیماری‌های عفونی و سرطان را افزایش می‌دهد. عوارض عصبی این سم شامل اختلال در هوشیاری، ضعف، تحرک پذیری و تغییرات رفتاری است. تحریک و قرمزی پوست و نیز قرمزی چشم‌ها و عفونت‌های چشمی از دیگر عوارض آکریلامید است. بنابراین تا جایی که ممکن است از خوردن سیب‌زمینی سرخ‌کرده و چیپس پرهیز کنید. اما اگر نتوانستید در برابر این مواد غذایی مقاومت کنید، برای کاهش آکریلامید در سیب‌زمینی سرخ‌کرده و چیپس، این موارد را به خاطر بسپارید:
* سیب‌زمینی را هیچ‌گاه در یخچال نگهداری نکنید.
* از سرخ کردن سیب‌زمینی‌های لک‌دار خودداری کنید و آن را در حرارت کم و مدت زمان کوتاه سرخ کنید.
* قبل از استفاده و پخت سیب‌زمینی، آن را پوست کنده و لااقل به مدت یک ساعت در آب قراردهید. قراردادن سیب‌زمینی در آب قبل از سرخ کردن، قند موجود سیب‌زمینی را جذب کرده و به این ترتیب امکان تشکیل آکریلامید کاهش می‌یابد.
* اگر سیب‌زمینی را در آب نگذاشتید، آن را قبل از سرخ‌کردن آب‌پز کنید. سیب‌زمینی آب‌پز شده در هنگام سرخ کردن آکریلامید کم‌تری تولید می‌کند.
* استفاده از روغن‌های مخصوص سرخ کردنی به جای روغن مایع، به دلیل جلوگیری از داغ شدن بیش از حد و اکسیداسیون سریع آن، در کاهش تولید آکریلامید مؤثر است.
پفک
در یک تحقیق علمی در کشور انگلستان مشخص شده است که درصد عقیمی و ناباروری در کودکانی که پفک به وفور مصرف می‌کنند بالاتر از سایر کودکان است. پفک حاوی تارترازین (به عنوان ماده‌ی قرمز و نارنجی رنگ) است که سبب اختلالات رفتاری، اضطراب، پرخاشگری، تندخویی و حالت‌های عصبی در اطفال می‌شود. بنا به شواهد عینی، پنیر پفک اغلب پنیر تلخ است (پنیری فاسد و گندیده که تاریخ مصرف آن گذشته است)؛ زیرا ارزان‌تر از پنیر سالم است. پفک چسبندگی فوق‌العاده‌ای به دندان‌ها دارد؛به طوری که با هفت مرتبه مسواک زدن صحیح و اصولی، باز هم ذرات پفک لابه‌لای دندان‌ها مشاهده می‌شود. پفک اشتهای طبیعی کودکان را از بین می‌برد. با توجه با آمار بالای مصرف پفک باید برای سلامتی نسل آینده شدیدا‌ً نگران بود.
نوشابه‌ها
نوشابه‌ها حاوی بنزوات سدیم (ماده‌ی نگهدارنده) است که بسیار سمی و سرطان‌زاست. طبق برخی تحقیقات، درصد این مواد نگهدارنده در نوشابه‌ها از حد مجاز استاندارد جهانی بالاتر است. بنزوات سدیم به شدت موجب آسیب سلول‌های کبدی می‌شود. سرانه‌ی مصرف نوشابه در ایران بسیار بالاست؛ به طوری که دومین کشور جهان هستیم. کافئین و مواد رنگی نوشابه برای قلب مضر است و سبب بی‌قراری و نامنظمی ضربان قلب می‌شود. گاز co2 موجود در نوشابه سبب پوکی استخوان می‌شود. فسفر و اسید‌فسفریک نوشابه‌ها با کلسیم استخوان‌ها رقابت کرده، کلسیم را از سطح استخوانی برداشت کرده و خود جای آن می‌نشیند. بدین ترتیب از طرفی موجب نرمی و پوکی استخوان می‌شود و از طرفی رسوبات کلسیم واردشده در خون، ایجاد سنگ کلیه می‌کنند. یک عدد نوشابه به اندازه‌ی شش بشقاب برنج چاق‌کننده است. مواد قندی نوشابه‌ها برای دندان‌ها مضر است.
آدامس
آدامس بدون قند تأثیرات مثبت فراوانی در حفظ سلامت دندان‌ها دارد؛ بدین معنی که میزان ترشحات بزاقی را در طی عمل جویدن بالا می‌برد و از خاصیت اسیدی پلاک‌های مخرب دندان‌ها می‌کاهد. بر طبق یک نتیجه‌گیری علمی، آدامس می‌تواند در کنار مواد دیگر محافظ دندان‌ها، از پوسیدگی آنها جلوگیری کند. شواهد بالینی حاکی از آن است که نه تنها آدامس عامل پوسیدگی دندان‌ها نیست، بلکه استفاده از آن پس از هر وعده غذا یا بعد از میان‌وعده‌هایی نظیر شکلات و بیسکویت، اثر اسیدی ایجاد شده را کاهش می‌دهد. البته نه هر نوع آدامسی. بر طبق نتایج به دست‌آمده از پژوهش‌های علمی، سقز طبیعی، بهترین نوع آدامس است. اضافه کردن درصد بالایی شکر و مواد طعم‌دهنده به آدامس باعث کاهش کیفیت و حتی زیان‌آور شدن این ماده می‌شود. اگر آدامس حاوی مقدار زیادی از این قندها باشد، دستگاه گوارش‌تان آسیب خواهد دید؛ لذا به توصیه‌ی متخصصان، برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های معده و روده، از آدامس‌های با میزان قند کم استفاده کنید!
در این میان کندر هم یکی از آدامس‌های طبیعی است که خواص خوب خودش را دارد. البته کمی تلخ است، ولی برای استحکام لثه‌ها خوب است و با تحریک بخش خاکستری مغز باعث افزایش حافظه و هوش و نیز هضم غذا می‌شود. پیامبر خدا(ص) درباره‌ی کندر می‌فرمایند: «بر ما باد مصرف کندر؛ چراکه...عقل را افزون می‌کند، ذهن را ذکاوت می‌دهد، چشم را جلا می‌بخشد و فراموشی را از بین می‌برد.»
و امام رضا(ع) می‌فرمایند: «فراوان کندر بخورید، آن را در دهان نگه دارید و بجوید. برای من، جویدن آن، دوست‌داشتنی‌تر است؛ بلغم معده را می‌زداید و آن را تمیز می‌کند، عقل را استحکام می‌بخشد و غذا را گوارا می‌سازد.»
و امام علی(ع) می‌فرمایند: «جویدن کندر، دندان‌ها را استحکام می‌دهد، بلغم معده را می‌راند و بوی(بد) دهان را می‌برد.»
چی بخوریم؟
تنقلات خوب بخوریم
فهرست به درد بخور از تنقلات سالم:
﷼ ذرت بو داده
اگر به صورت کارخانه‌ای آماده شود روغن آن زیاد است و اصلاً خوب نیست. بهتر است ذرت بو داده در منزل با کمی روغن یا کره درست شود تا چربی کم‌تری داشته و قابل کنترل باشد. روش آن این‌گونه است که در یک تابه یک قاشق روغن سرخ‌کردنی می‌ریزیم، بعد یک مشت دانه خشک را داخل ماهی‌تابه می‌ریزیم، در آن را می‌گذاریم اما نه کامل، چون بخار آن بیرون بیاید. بعد شروع به تکان دادن ماهی‌تابه به صورت دورانی می‌کنیم. بعد از چند دقیقه ذرت داغ و خوش‌مزه‌ای حاضر می‌شود. حالا کمی نمک بزنید و نوش جان کنید!
﷼ بستنی
هر چه‌قدر خامه و شکلات آن بیش‌تر باشد، بهتر است. بهترین راه این است که بستنی را با حجم زیادی میوه مخلوط کنید تا مقدار بستنی مصرفی کم‌تر شود. در این صورت بستنی به یکی از تنقلات سالم تبدیل می‌شود.
﷼ شیرینی طبیعی
مثل انواع گزهای خوب، سوهان کنجدی و شیرینی خرمایی که با له کردن خرما به اضافه‌ی انواع مغزها مثل بادام، پسته، گردو و فندق تهیه می‌شود و بسیار مقوی و خوش‌مزه است.
غلات
مثل گندم بو داده، عدس بو داده، سویا بو داده یا موادی از این قبیل بسیار سودمندند و فایده‌های زیادی دارند.
﷼ ماست
ماست هم می‌تواند یکی از تنقلات باشد. ضمن این‌که منبع خوبی از کلسیم است. ماست بهتر است از نوع چکیده باشد. ماست را با میوه‌ها مثل خیار و کمی نعنا مخلوط کنید تا به یک معجون خوش‌مزه تبدیل شود. در یک بعد‌‌از‌ظهر با کمی نان داغ سنگک خیلی می‌چسبد.
﷼ آب میوه
بسیار بهتر از نوشابه و دیگر نوشیدنی‌های مصنوعی است. آب میوه‌ی تازه یکی از بهترین خوراکی‌ها برای رهایی از تشنگی گرمای تابستان محسوب می‌شود.
﷼ دانه‌های گیاهی یا تخمه
دانه‌های گیاهی منبع خوب پروتئین، اسیدهای چرب غیر اشباع شده و انواع مواد معدنی و ویتامین‌ها بوده و از لحاظ ارزش تغذیه‌ای مانند مغزها هستند. به دلیل وجود آهن و کلسیم در انواع دانه‌های آفتابگردان، کنجد، هندوانه و کدو، مصرف این گروه از دانه‌ها برای افرادی که از منابع حیوانی استفاده نمی‌کنند بسیار مفید است. به‌علاوه مغز دانه‌ها از نظر میزان ویتامینE نیز غنی هستند. مغز تخمه‌ی آفتابگردان از منابع خوب ویتامینE است که از آنتی‌اکسیدان‌های مفید برای سلامتی محسوب می‌شود و مصرف آن در تقویت سیستم ایمنی مؤثر است. تخمه‌ی کدو نیز دارای منابع املاحی مانند روی، آهن و سلنیوم بوده و حاوی پروتئین، فیبر، مس، منیزیم، منگنز، کلسیم، پتاسیم، روی، اسیدهای آمینه آرژی‌نین و گلوتامیک است. اسیدلینولنیک نیز از ترکیبات موجود در تخمه‌ی کدوست که از اسیدهای چرب مفید برای سلامت عروق محسوب می‌شود. مصرف ۱۵ گرم تخمه‌ی کدو، حدود ۱۰ درصد آهن مورد نیاز روزانه یک زن بالغ را تأمین می‌کند و مصرف ۵۰ گرم آن برای تأمین نیمی از نیاز روزانه‌ی یک مرد کافی است.
آجیل‌ها
برای کاهش چربی خون، غلظت خون، سلامت کبد، قلب و افزایش کارکرد مغز، بی‌نهایت مفید و لازم می‌باشند. براساس تحقیقات، بهترین آجیل‌ها به ترتیب بادام درختی، گردو، و فندوق است (درست منطبق بر دیدگاه حکمای طب سنتی ایران، مصرف روزانه‌ی یک مشت آجیل، فراوان بوده و در مهمانی‌ها و شب‌نشینی‌ها، آجیل بسیار مرسوم بوده‌است.)
مصرف روزانه ۲۱ـ۷ عدد بادام (البته مغز نشده؛ به طوری که خودمان آن را بشکنیم؛ زیرا بادام و گردو پس از خارج شدن از پوسته‌ی خود پس از چند روز، درصد قابل توجهی از خواص خود را از دست می‌دهند.) جهت پاک‌سازی کبد، تقویت استخوان‌ها، رشد قدی اطفال و افزایش هوش و حافظه توصیه می‌گردد. آجیل‌ها به غلط، مضر برای کبد معرفی شده است که به هیچ وجه این طور نیست و فقط در طبایع صفراوی مزاج مصرف آن باید محدودتر باشد.
میوه‌های خشک معروف
میوه‌های خشک، مانند؛ آلبالو، برگه‌ی هلو و زردآلو و آلوهایی که در فریزر نگهداری می‌شود خواص بی‌شماری دارند. یکی از این میوه‌های خشک، انجیر است. این میوه، مغذی و خوش طعم است و دارای ویتامین‌های فراوان، مواد معدنی، چربی مفید و مواد قندی است. ضدسرطان است و خوردن آن باعث افزایش ادرار می‌شود. انجیر برای افرادی که قندخون‌شان پایین است و یکباره احساس ضعف می‌کنند، مناسب است؛ زیرا قند آن به سرعت از روده‌کوچک جذب می‌شود. همچنین ملیّن بسیار خوبی است. در طب قدیم از آن به عنوان گرمی یاد می‌کردند و اغلب آن را با بادام یا گردو مصرف می‌کردند. مصرف انجیر برای از بین بردن بوی بد دهان نیز توصیه شده است. این میوه تعرق را زیاد کرده و سموم بدن را دفع می‌کند.
لواشک
چون لواشک نوعی عصاره‌ی تغلیظ شده‌ی میوه‌هاست، خواص آن را باید با توجه به میوه‌ی اولیه شناخت. در این زمینه جالب است بدانیم لواشک آلو برای درمان یبوست مفید است و لواشک سیب اثر عکس دارد. لواشک زغال‌اخته هم با توجه به مواد ضد میکروبی خود می‌تواند در پیشگیری از عفونت‌های ادراری مفید واقع شود. خلاصه آن‌که گرچه لواشک را اغلب افراد وقتی هوس می‌کنند با میل و اشتها می‌خورند، باید قبل از میل کردن آن به بهداشتی بودن و خواص غذایی آن هم توجه داشته باشند.
با توجه به موارد بالا می‌فهمیم که تعداد و انواع تنقلات طبیعی که خدا آنها را برای سلامتی من و شما آفریده بی‌اندازه و متنوع است. پس چه بهتر که برای سلامتی و شادابی خود از این تنقلات مفید و به اندازه در روز مصرف کنیم تا دچار فقر غذایی و بیماری نشویم.﷼
)
ارسال نظر در مورد این مقاله