چشمه‌ چشمه نور

قسمت یکصد و چهل و یکم بهترین انسان‌ها 98- سوره بَیّنه (دلیل و برهان) نود و هشتمین سوره‌ی قرآن مجید، سوره‌ی «بیّنه» است. این سوره 8 آیه و 94 کلمه دارد و یکصدمین سوره‌ی قرآن است که در مدینه بر پیامبر اسلام(ص) نازل شده است. نام این سوره از اوّلین آیه‌ی آن گرفته شده است که از دلیل و برهان روشن‌گر که همان دین اسلام و وحی است سخن گفته است. نام دیگر این سوره «اهل کتاب» است و گاهی نیز به این سوره «قیامت» گفته‌اند. محتوای سوره آیات هشت‌گانه‌ی این سوره را می‌توانیم به دو بخش کلی تقسیم کنیم: بخش اوّل که از آیه‌ی یک تا پنج را در بر می‌گیرد درباره‌ی کافرانی است که اهل کتاب بوده‌اند؛ یعنی مسیحیان و یهودیان. آن‌ها از گذشته‌های دور انتظار پیامبر بزرگ خدا را می‌کشیدند تا بیاید و برای آن‌ها کتاب خدا را بخواند؛ امّا وقتی که او آمد، چون دیدند ایمان به او منافع دنیایی آن‌ها را به خطر می‌اندازد با او مخالفت کردند. در این آیات اشاره‌ای به پایه‌های اساسی دین اسلام دارد که این پایه‌ها عبارت‌اند از ایمان به خدا، یگانگی او، نماز و زکات. این چیزها در همه‌ی دین‌های آسمانی وجود داشته است. در آیات بخش دوّم، یعنی از آیه‌ی ششم تا آخر سوره، کارها و مواضع مشرکان و کافران در برابر دین اسلام را توضیح می‌دهد. در این آیات می‌گوید: «مشرکان و کافران اهل کتاب که ایمان نیاوردند در آتش جهنم می‌روند و در آن‌جا، جاودانه می‌مانند؛ زیرا آن‌ها بدترین انسان‌ها هستند؛ امّا آن‌ها که ایمان آوردند به بهشت می‌روند. بهشتی که هم همیشگی و جاویدان است و هم بسیار زیبا و باصفاست، و خدا نیز از آن‌ها خشنود است، و آنان بهترین انسان‌ها هستند». در روایات فراوانی که دانشمندان سنّی در کتاب‌های تفسیر نقل کرده‌اند گفته شده که وقتی این سوره نازل شد پیامبر خدا(ص) به حضرت علی(ع) گفتند که: «بهترین انسان‌ها» تو و شیعیان تو هستند. ثواب خواندن پیامبر اسلام(ص) فرموده‌اند: «اگر مردم می‌دانستند خواندن این سوره چه برکت‌های خوبی دارد، کارهای خود را رها می‌کردند و آن را یاد می‌گرفتند.» مردی به پیامبر گفت: «ای پیامبر خدا، خواندن آن چه پاداشی دارد؟» پیامبر فرمودند: «... هر کس آن را در شب بخواند خداوند به فرشته‌هایی دستور می‌دهد تا دین و دنیای او را حفظ کنند و برای او از خدا آمرزش و رحمت بخواهند؛ و اگر در روز بخواند، به اندازه‌ی همه چیزهایی که روز آن را روشن می‌کند و شب آن را تاریک می‌سازد به او ثواب می‌دهند.» 99- سوره‌ «زِلزال» (زمین لرزه) نود و نهمین سوره‌ی قرآن، سوره‌ی زلزال است. این سوره 8 آیه و 36 کلمه دارد و نود و سومین سوره‌ی قرآن است که در شهر مدینه بر پیامبر اسلام(ص) نازل شده است. نام این سوره از اوّلین آیه‌ی آن گرفته شده است. در این آیه از زلزله‌ی بزرگی خبر می‌دهد که نظم کره‌ی زمین و سایر کرّات را به هم می‌زند و با پیدایش آن، روز قیامت برپا می‌شود. به این سوره «زلزله» و «اِذا زُلْزِلَتْ» نیز می‌گویند. محتوای سوره گفتیم این سوره مدنی است؛ امّا بهتر است بدانید که دانشمندان علم تفسیر درباره‌ی مدنی بودن یا مکّی بودن این سوره اختلاف دارند. گروهی آن را مدنی می‌دانند و می‌گویند وقتی این سوره نازل شد، یکی از یاران پیامبر به نام «ابوسعید خُدْری» درباره‌ی آخرین آیه‌ی آن از پیامبر سؤال کرد و همه می‌دانند که ابوسعید در مدینه به مسلمانان پیوسته است. گروهی نیز می‌گویند این سوره مکّی است؛ زیرا درباره‌ی معاد روز قیامت و نشانه‌های آن سخن می‌گوید، و سوره‌هایی که درباره‌ی قیامت هستند معمولاً مکی می‌باشند. این سوره دارای سه بخش است: بخش اول درباره‌ی نشانه‌های پیدایش قیامت مثل زلزله‌ی شدید در زمین است. در بخش دوم یعنی آیه‌ی 4 و 5 می‌گوید در آن روز به دستور خداوند زمین به سخن درمی‌آید و به همه‌ی کارهایی که مردم روی آن انجام داده‌اند شهادت می‌دهد و همه چیز را بازگو می‌کند. سرانجام در چند آیه‌ی آخر می‌گوید مردم در روز قیامت به دو گروه تقسیم می‌شوند؛ گروهی نیکوکارند و گروهی بدکار، و همه‌ی آن‌ها کارهای خودشان و جزای آن‌ها را می‌بینند. ثواب خواندن پیامبر اسلام(ص) فرموده‌اند: «هر کس این سوره را بخواند، مثل کسی است که سوره‌ی بقره را خوانده است و پاداش خواندن یک چهارم قرآن را دارد.» امام صادق(ع) نیز فرموده‌اند: «هرگز از خواندن این سوره خسته نشوید؛ زیرا هر کس آن را در نمازهای مستحبی بخواند با زلزله نمی‌میرد و به صاعقه و رعد و برق آسمانی و سایر آفت‌ها تا هنگام مرگ دچار نمی‌شود.»