نام کتاب: قهرمان دنیا
نویسنده: رولددال
مترجم: حبیب‌الله لزگی
خوب یعنی چه؟ این اولین سؤالی است که بعد از خواندن رمان قهرمان دنیا از خودتان می‌پرسید. آیا کار خوب، همیشه خوب و کار بد، همیشه بد است؟ بله، شاید حق با شما باشد؛ امّا اگر می‌گویید: «خیر»، پس شما هم مثل «رولددل»، «دنی» و یک دهکده پر از آدم‌های جور واجور فکر می‌کنید.
«قهرمان دنیا» زاییده‌ی تخیلات رولددال است و شاید همین مزیّت برای قابل بحث بودن این کتاب کافی باشد. کتابی که در سال 1989 با کارگردانی «گوین میلار» به صورت فیلم درآمده و در هفتمین جشنواره‌ی فیلم کودک ایران پروانه‌ی طلایی شکار کرده است.
گرچه شاید نتوان قهرمان دنیا را در ردیف دیگر آثار درخشان و مطرح دال نظیر «چارلی و کارخانه‌ی شکلات سازی»، «جادوگرها»، «ماتیلد» و «جیمز و هلوی غول‌پیکر»، چه از نظر شهرت و چه از نظر کیفیت به حساب آورد، هر چه باشد دست جادویی آقای دال در کار است که نمی‌شود ساده از کنار آن عبور کرد.
راستی! شما به پرسش بالا چه پاسخی داده بودید؟ نگران نباشید، تصمیم‌گیری سخت است، و همین تصمیم‌گیری است که چالش بزرگ داستان قهرمان دنیا را به وجود می‌آورد. داستان با زاویه‌ی دید اول شخص از زبان دنی روایت می‌شود. داستان با تعبیرهای ساده آغاز می‌شود که شاید حتی برای شروع ملال‌انگیز جلوه کند:
... وقتی که من چهار ماه بیش‌تر نداشتم مادرم مرد و پدرم مراقبت و نگهداری از مرا به عهده گرفت. من خواهر و برادر نداشتم؛ برای همین سراسر دوران کودکی من (از چهار ماهگی به بعد) همراه با پدرم گذشت...
رفته رفته از مستقیم گویی‌های دَنی کم می‌شود و نویسنده با آوردن صحنه‌هایی از زندگی ساده‌ی او و پدرش، خواننده را به هم‌حسی وا می‌دارد. نکته‌ی جالب آن است که مترجم برای دامن‌زدن به این حس تا آن جا که می‌توانسته عبارت‌های فارسی را جایگزین اصطلاحات انگلیسی کرده و حتّی برای ترجمه‌ی ماه‌ها از معادل‌های فارسی آن بهره برده است. در ادامه‌ی داستان می‌شود ردّپای آثار قبلی و بعدی دال را دید. مثلاً پدر برای دنی از موجودی به نام «غ.ب.د» صحبت می‌کند؛ موجودی که بسیار به شخصیت غول بزرگ مهربان «غ.ب.م» که از آثار دیگر همین نویسنده است شباهت دارد.
تا آن جا پیش می‌رویم که در یک نیمه شب، دنی به راز قدیمی پدرش و مردم دهکده که همان دزدیدن قرقاول‌های مرد خسیس و پول‌پرستی به نام آقای «هیزل» است پی می‌برد. نویسنده، خواننده‌ی خود را به یک جدال درونی دعوت می‌کند. امّا او در این انتخاب تنها نیست.
... مات و مبهوت پرسیدم: «منظور شما دزدیدن آن‌هاست؟» پدر گفت: «نمی‌شود دقیقاً اسم این کار را دزدی گذاشت. در واقع شکار غیرقانونی یک جور هنر است. یک شکارچی بزرگ غیرقانونی یک هنرمند بزرگ است.» من دیگر تقریباً شوکّه شده بودم. پدر عزیز من یک دزد از آب درآمده بود. این مرد جدی و دوست داشتنی...
دال به شیوه‌ای خارِالعاده که شاید فقط مخصوص خود او باشد، ما را قانع می‌کند که این کار ابداً دزدی نیست، بلکه به تعبیر دکتر دهکده کم‌کردن روی یک آدم پول‌دار و مغرور است. دنی و پدرش برای شکار قرقاول‌ها به ابداع شیوه‌های جدیدی دست می‌زنند. دال که در ساختن عبارت‌های جدید و بامزه استادی کامل است این بار هم هنرمندی‌اش را آشکار می‌کند. مثل؛ دم اسب مسدودکننده، کلاه چسبی، روش کشمش، قلقلک دادن ماهی قزل‌آلا و... دنی هم در این جدال درونی پیروز می‌شود و حوادث داستان بر پایه‌ی شکار قرقاول‌های هیزل قبل از «جشن باشکوه شکار» پیش می‌رود. داستانی پر از هیجان، اکتشافات تازه، ترس از تنهایی و شکست، و تفکر و تفکر و تفکر... آیا دنی، پدرش و مردم دهکده موفق خواهند شد؟ در کنار تمام این‌ها نباید از توضیحات زایدی که گاه به روانی داستان لطمه وارد کرده است چشم‌پوشی کرد. به‌طور مثال ده صفحه از کتاب به شرح چگونگی کار ماشین‌ها، بادبادک‌ها و بالن‌ها اختصاص دارد و یا هفت صفحه‌ای که در آن پدر برای دنی از ویژگی‌های حیوانات مختلف صحبت می‌کند. علاوه بر آن عبارت‌هایی از زبان دنی می‌شنویم که برای یک پسر نُه ساله خیلی عجیب است. مثلاً: «همه و همه گوش می‌دادند. حتی سکوت هم گوش می‌داد. سکوت به سکوت گوش می‌داد...»، «انگار توی دل ما پروانه‌ها داشتند پرواز می‌کردند.»، «انگار توی دلم پر از مارهایی بود که داشتند وول می‌خوردند.»
امّا در حقیقت، رمان قهرمان دنیا داستانی است برای آموختن مفاهیمی چون قناعت، احترام به بزرگ‌تر، ارزش‌مند شمردن عقل و فکر و از همه مهم‌تر پیروز شدن در یک جدال درونی به شیوه‌ای غیرمستقیم.
اگر می‌خواهید مطالعه‌ی گنجینه‌ی کتاب‌های بی‌نظیر رولددال را کامل کنید، حتماً سری به قهرمان دنیا بزنید! دنی شما را وادار می‌کند تا از خودتان بپرسید: «خوب یعنی چه؟»
)
ارسال نظر در مورد این مقاله